Bouwkundig detailleren voor tekenaar en ontwerper:
Lood.
Voor de volgende onderwerpen ga naar:
winning;
eigenschappen;
corrosieweerstanden;
toepassingen;
divers;
loodvervangers;
Winning:
Lood is een blauwachtig-grauw, gemakkelijk vervormbaar, materiaal dat wijdverspreid op de aarde voorkomt.Het gewassen en gemalen looderts wordt geroost tot loodoxyde en in een schachtoven gereduceerd en gesmolten tot ruw lood.
Dit ruw lood wordt dan weer onder toevoeging van stoffen die de onzuiverheden in de slak binden gezuiverd.
Daarna volgt het giet en walsproces om tot de diverse handelsproducten te komen. Zoals bladlood.
Zie verder bij toepassingen.
Er zijn twee manieren om bladlood te produceren: n.l. walsen en gieten.
Gegoten bladlood wordt niet geplet door een wals en is daardoor zachter en veel minder sterk van structuur en
voldoet derhalve niet aan de Europese kwaliteitsnorm voor bladlood EN-12588.
Verwijs daarom voor deugdelijk werk (volgens de Stichting Bouwlood) in een bestek naar loodproducten van gewalst bladlood.
Maar er zijn natuurlijk altijd uitzonderingen:
bron: Materialen en technieken in Oude Bouwwerken (Rijksdienst voor Monumentenzorg - 1983)
Eigenschappen:
Lood vertoont vanwege zijn mechanische eigenschappen bij een lang aangehouden, vrij lage spanning, al een belangrijke en steeds toenemende vormverandering (kruip).
Lood is, mits niet te dik, zelfs goed te snijden.
Treksterkte : 13.6 - 22.4 N/mm²
Rekgrens : 5.5 - 11 N/mm²
Hardheid Brinell : 5,1-9,5 HB
De hoge uitzettingscoëfficiënt van lood maakt het noodzakelijk om het zo te verwerken, dat het vrij kan uitzetten en krimpen om zo een opbollen of uitknikken, respectievelijk een te hoge trekspanning te voorkomen.
Dichtheid : 11.340 kg/m³
Smeltpunt : 327º
Kookpunt : 1740º
Lineaire uitzettingscoëfficiënt : 29.7x10^-6 mm^-1.K^-1
Het is daarom van groot belang ervoor te zorgen dat bladloodconstructies zodanig worden uitgevoerd dat optredende uitzetting en krimp ongehinderd kan plaatsvinden.
Het lood moet derhalve in voldoende dikte en niet te grote stukken worden aangebracht.
(oppervlakken < 2 m2 en loodstroken korter dan 1.5 m)
Deze stukken mogen daarna niet aan elkaar worden gesoldeerd, maar dienen zo veel mogelijk door middel van klangen (metalen strips) of felsen (buigen) bevestigd te worden.
Corrosieweerstanden:
Lood is in het algemeen uitstekend bestand tegen corrosie.Het ontwikkelt in de buitenlucht, onder invloed van CO2, vrij snel een sterk hechtende en vrijwel onoplosbare oxydatielaag aan de oppervlakte, die een optimale bescherming biedt tegen verdere aantasting van het onderliggende materiaal.
Behalve door enkele chemicaliën kan lood in sommige bouwtoepassingen nog worden aangetast door:
Wanneer twee metalen in een vochtige omgeving in contact met elkaar staan kan één van beide metalen worden aangetast als gevolg van elektrolyse. Dit verschijnsel is echter ook nog afhankelijk van het milieu en de temperatuur.
Bladlood kan in het algemeen normaal worden gebruikt in nauw contact met metalen als koper, zink, verzinkt staal en de meeste gebruikelijke aluminiumlegeringen. Ook de combinatie van lood en roestvaststaal (rvs) is toelaatbaar. De combinatie van lood en koper is bij bevestigingen (nagels en klangen) zelfs aan te bevelen.
- zuur reagerende stoffen uit vochtig hout en zure grond.
Een trage vorm van corrosie bij bladlood kan ontstaan door oplossingen van organische zuren afkomstig van niet uitgewerkt hardhout (eiken, beuken, teak, etc).
Eikenhout kan - zelfs als het ouder is dan een eeuw - ten gevolge van vocht organisch zuur afscheiden, dat bladlood kan aantasten.
Ook cederhout (bijvoorbeeld houten schaliën) kan een zwak organisch zuur afgeven aan afstromend hemelwater, waar bladlood minder goed tegen bestand is.
Lood dus niet direct contact laten maken met deze houtsoorten.
Zwak organische zuren afkomstig van tussen grind groeiende algen of korstmossen kunnen eveneens een traag verlopende corrosie van non-ferro metalen veroorzaken.
- kalk uit een kalkhoudende morten of beton.
Beton en mortel vervaardigd van Portlandcement bevatten een zekere hoeveelheid vrije kalk dat in een vochtige omgeving (tijdelijk) enige corrosie van lood kan veroorzaken. Door reactie met koolstofdioxyde uit de lucht, zal de vrije kalk langzaam carboniseren. Na volledige carbonisatie van de vrije kalk is het gevaar voor aantasting van lood geweken.
Corrosie van bladlood toont zich in deze situatie hoofdzakelijk in de vorm van grauw-gele vlekken. Ernstig is dit niet, maar het kan worden voorkomen door het bladlood, voorzover het in contact staat met cement of beton, te voorzien van een bitumineuze primer/afstrijklaag. Loodslabben bevestigd in een voeg van metselwerk ondervinden van dit fenomeen vrijwel geen hinder omdat de daar aanwezig vrije kalk zeer snel zal carboniseren door de gemakkelijke toetreding van de nodige koolstofdioxyde. Het aanbrengen van een beschermende laag is in die gevallen dan ook niet nodig.
Omgekeerd kan lood in vochtige en vooral zoute omstandigheden door galvanische werking ijzer en soms aluminium en zink aantasten.
Door het aanbrengen van een laag bitumenverf op het lood als scheiding tussen het bladlood en cement/eiken/teak/ijzer/aluminium/zink ed. kan deze aantasting worden voorkomen of gebruik een bitumenpapier als scheidingslaag voor onbewerkt hout.
Bladlood kan in combinatie met koper en R.V.S wel perfect worden toegepast. Bladlood is zeer goed bestand tegen z.g. aantasting door zure regen.
Toepassingen:
bron: informatieblad bladlood in de bouw 1983
Lood in de bouw (historische bouwkroniek - Bouwwereld 1973)
Lood als dakbedekking:
Lood is bij uitstek geschikt voor daken met een afwijkende vorm. Andere dakbedekkingen komen dan niet in aanmerking. Veel ronde, of juist vlakke daken zoals torenbekroningen, koepels, frontons en roevendaken zijn bekleed met lood.
Noklood bij schuine daken en
|
|
Kozijn aansluitingen:
het subonderwerp "Kozijnaansluitingen" bij het onderwerp "Buitenkozijnen, ramen en deuren" van het onderdeel "Buitenkozijnen".
Glas in lood:
Van de hoge buigzaamheid van lood maakt men ook gebruik bij de fabricage van ramen van glas in lood, waarbij het stukje glas in een loden vatting opgesloten zit en de loodstrippen aan elkaar gesoldeerd worden.
Divers:
Omdat lood goede bescherming biedt tegen gammastraling worden loden omhulsels vaak gebruikt om radioactieve bronnen veilig te bewaren en geplakt op gips of geperst hout, ook wel gipslood genaamd, als stralingwerend materiaal voor ruimten in ziekenhuizen, tandartspraktijken of dierenklinieken
In de jaren 1980-90 ontstond het besef dat lood schadelijk is voor het milieu met als gevolg dat het gebruik ervan aan banden werd gelegd.
In autobrandstoffen werd lood vervangen door andere stoffen en loden pijpleidingen werden vervangen door pijpleidingen van kunststof, (verzinkt) staal of koper.
Restanten van loden waterleidingen kom je in meterputten en kruipruimten van voor-oorlogse huizen (meestal op moeilijk bereikbare plaatsen) nog af en toe tegen. Zolang het geen lang stilstaand water betreft is dit geen probleem. Tenzij achter dit lood kunststof leidingen zitten, want dan krijg je weer te maken met legionella, maar dat is niet de schuld van het lood.
Parijs vreest loodvergiftiging na brand Notre-Dame
|
Al snel na de brand in april was duidelijk dat er een grote hoeveelheid looddeeltjes was vrijgekomen. In het dak en de torenspits van de kathedraal was bijna 400 ton lood verwerkt. Ze gingen op in de vlammenzee en daalden in aswolken neer in de omgeving. Steeds bezworen de Franse autoriteiten dat de looddeeltjes die bij de brand in de Notre-Dame zijn vrijgekomen, niet schadelijk waren voor de volksgezondheid. Maar nu de herstelwerkzaamheden in de kathedraal op last van de autoriteiten tot nader order zijn opgeschort, en twee scholen in de buurt tijdelijk zijn gesloten, nemen de zorgen onder Parijzenaars toe. Lood kan in het menselijk lichaam onder meer hart, nieren en voortplantingsorganen beschadigen. Vooral voor zwangere vrouwen en jonge kinderen is blootstelling aan een hoge concentratie looddeeltjes gevaarlijk. Bij kinderen kan het onomkeerbare ontwikkelingsstoornissen tot gevolg hebben. |
|
De gevolgen van loodvergiftiging kunnen zich snel manifesteren, maar openbaren zich soms pas na jaren.
loodvervangers:
Omdat, ook in de bouw, over het algemeen zware metalen worden geweerd zijn voor loodslabben vervangende materialen als afdichtingsband ontworpen.
De thans meest bekende vervangers van loodslabben zijn Ubiflex, Leadax en Wakaflex.
Leadax omvat een drager van aluminium strekmetaal met lagen PVB (polyvinylbutyral, gerecycled uit de folies van gelaagd veiligheidsglas).
Ubiflex omvat een drager van aluminium strekmetaal met een laag bitumen welke afgewerkt is met een UV-stabiele kleurlaag.
Wakaflex omvat een drager van geanodiseerd, spanningsvrij aluminium gaas met een laag PIB (polyisobutyleen).
Bouwkundig detailleren voor tekenaar en ontwerper:
dd: 13-10-2019
| extra informatie behorende bij: | Toepassingen: |
|
Lood in de bouw
(historische bouwkroniek - Bouwwereld 1973)
